Złote czasy zamojskiej komunikacji autobusowej. Uwieczniono je na starych fotografiach

Pierwsze omnibusy zwane w Zamościu także „samojezdami” pojawiły się w Zamościu już w 1904 r. Każdy z nich mógł zabrać ośmiu pasażerów z bagażami. To było nie lada wydarzenie.
„Taki samochód idzie z taką siłą, jakby do niego zaprzężono 10 do 12 koni” – zachwycał się jeden z ówczesnych tygodników.

W 1912 roku regularną komunikację samochodową do tego miasta uruchomiła Lubelska Spółka Samochodowa. Autobusy firmy Delahaye kursowały także z Zamościa. Było ich dziesięć, a każdy mógł zabrać po 16 pasażerów. Pojazdy miały postój przy Domu Centralnym na zamojskim Starym Mieście. Jak ustalił Krzysztof Czubara, zamojski dziennikarz i historyk, podróż z Zamościa do Lublina trwała w tym czasie od trzech do czterech godzin. Za bilet pobierano opłatę w wysokości pięciu rubli.

Autobusy kursowały aż do wybuchu I wojny światowej. W 1914 r. zostały zarekwirowane. Przerwa trwała tak naprawdę cztery lata. Wprawdzie w 1916 r. kursowały pomiędzy Zamościem i Lublinem autobusy wojskowe (podobno co dwa dni), ale cywilów zabierano jedynie sporadycznie i za wysoką opłatą. Taka podróż w warunkach wojennych trwała grubo ponad pięć godzin.

W listopadzie 1918 r. komunikację odtworzyła Lubelska Spółka Omnibusowa. To był nowy początek. Komunikacja autobusowa rozkwitła zresztą nie tylko w Zamościu. W latach 1926-1928 autobusy odjeżdżały zwykle z zamojskiego Rynku Wielkiego. W 1929 r. utworzono miejski Plac Autobusowy (teraz to Plac Wolności). Działała tam poczekalnia, a nawet bufet i szalet. W 1929 r. odjeżdżało stamtąd ponad pół setki autobusów dziennie.

W styczniu 1950 r. powołano w Zamościu Państwową Komunikację Samochodową – Oddział Terenowo-Osobowy, która zdominowała na długie lata lokalną komunikację autobusową. Przy ul. Sadowej wybudowano bazę PKS, natomiast dworzec funkcjonował na zamojskim Starym Mieście (na placu Stefanidesa). W 1975 r. oddano przy ul. Hrubieszowskiej nowy dworzec autobusowy. Pasażerów przewoziła także swoimi autobusami Spółdzielnia Pracy Kierowców i Pracowników Samochodowych „Autonaprawa” (powstała w marcu 1950 r.).

„Złote czasy” zamojskiej komunikacji autobusowej zostały uwiecznione na starych zdjęciach. Wiele z nich znajduje się w zasobach Archiwum Państwowego w Zamościu. Pochodzą one z różnych czasów. Oglądanie ich to prawdziwa podróż… w przeszłość.